menu
de Geschiedenis van Wieringen - de Middeleeuwen
11: 1427, de slag bij Wieringen
De Hoekse en Kabeljauwse twisten zijn in dikke boeken beschreven. De strijd tussen de Hoeken van Jacoba van Beieren en de Kabeljauwen van Filips van Bourgondië is een goed gedocumenteerd onderdeel hiervan. Eén episode in die strijd is een zeeslag die plaatsvond voor de kust van Wieringen. De meeste boeken wijden hier niet meer dan een of twee regels aan: de Hoekse vloot werd verslagen, wat het begin van het einde betekende voor Vrouwe Jacoba. Er moet toch meer te vertellen zijn over deze slag, die zoals zelfs uit die paar regels blijkt, een beslissende rol speelde in het conflict.

In het boek van Allan wordt heel kort gerefereerd aan de zeeslag die in september 1427 plaatsvond tussen een vloot van de Hoeken onder leiding van Willem van Brederode en een vloot van Philips van Bourgondië:

en in 't volgende jaar 1427, toen haare vloot onder Jonker Willem van Brederode, in den scheepsstrijdt bij dit Wieringen, geslagen wierd, strengelijk gewroken is, geevende de Noord-Hollanders geene lijfsgenade, als aan weinige gevangenen, die hij echter kort daarna, te Enkhuizen binnengebragt, en op een getal van ruim tachentig uitlopende, het zwaard door den nek gedreven hebben.
In een boekje van Dirk Burger van Schoorl, met de geweldige 17e eeuwse titel "Een klein chronyxken, waer in vertoont wordt/ hoe over eenige hondert jaren veel steden en dorpen by en om Wieringen waren/ en met een oock van de Wieringerwaerts bedijkingh/ en veel oude geschiedenisse die op verscheyden plaetsen zijn voorgevallen." (waarschijnlijk uit 1678) komt ook een passage voor over deze zeeslag. Burger schrijft:
1427: Geschiede een strijdt voor 't oost-end van Wieringen Tusschen des Hertogen volck met de stede van Haerlem, Hoorn, Amsterdam en Jonckheer Willem van Brederoode en die met hem hielden van Vrouw Jacoba wegen alwaer jonckheer Willem gevangen worde en veel met hem van dewelcke 80 onthooft werden en jonckheer Willem van Brederoode wert vrij gelaten om zijn edel geboorte

De Belg Jan Baptist David heeft in een enorm verzamelwerk in de 19e eeuw de vaderlandse (Belgische) geschiedenis beschreven. In Deel 6 (van de 11) beschrijft hij de geschiedenis van Henegouwen en vanwege de personele unie tussen Henegouwen, Holland en Zeeland staat hij uitgebreid stil bij de Hoekse en Kabeljauwse twisten. In Hoofdstuk zeventien komt de zeeslag bij Wieringen ter sprake. De tekst is op een aparte pagina te lezen.

Door de verschillende bronnen te combineren kunnen we een reconstructie maken van wat er precies is gebeurd.

De hoekse en kabeljauwse twisten in een notendop
Het begint allemaal in 1345, als de graaf van Holland Willem IV met zijn troepen door de Friezen bij Warns (bij de Rode Klif) in de pan worden gehakt. Willem had geen kinderen, en uiteindelijk kwamen Holland en Zeeland (en Henegouwen) toe aan zijn zus Margaretha, die getrouwd was met Lodewijk van Beieren. Zij regeerde namens haar minderjarige zoon Willem V.
Margaretha vertrok weer naar Beieren in 1346 en liet de jonge Willem V achter als "verbeider", zaakwaarnemer. Hij stond zwaar onder invloed van een raad van edelen waarin alle machtsmisbruikers zaten. Toen in 1349 Willem V door zijn moeder tot graaf werd verheven was de maat vol voor de meeste Hollandse steden. Ze verenigden zich en vormden een groep die later "de Kabeljauwen" werd genoemd. Waarom ze zo heetten is niet duidelijk. De tegenstanders waren Hoeken. Dat zou zijn afgeleid van Haken om Kabeljauwen mee te vangen.
Op het moment dat de partijen tegenover elkaar kwamen te staan gebeurde er iets onverwachts: Willem V ontsloeg al zijn raadgevers (Hoeken) en verving ze door Kabeljauwen. De ontslagen Hoeken gingen naar Margaretha en verzochten haar Willem zijn rechten weer te ontnemen. Willem was op dat moment nog maar 11 jaar! In 1351 werd het echt oorlog, de kant van de zoon won en in 1354 moest Margaretha Willem erkennen als graaf van Holland en Zeeland.
Lang heeft Willem niet kunnen genieten van zijn bewind als graaf. In 1358 werd hij als krankzinnige opgesloten in een kasteel in Henegouwen en zijn broer Albrecht zou ruim 30 jaar als Ruwaard (soort regent) het bewind voeren. In die periode bleef het onrustig. De strijd veranderde ook van karakter. Steden wisselden regelmatig van kamp, net hoe ze het meeste voordeel konden halen. Uiteindelijk werd het rustig, tot het hertogdom Bourgondië zich er mee ging bemoeien. In het begin van de 15e eeuw was Jacoba van Beieren, de dochter van graaf Willem VI de enige erfgenaam voor de graafschappen. Door slechte huwelijkspolitiek en wispelturig gedrag van Jacoba kwamen de Hoeken en Kabeljauwen weer tegenover elkaar te staan. De Hoeken als verdedigers van het Ancien Regime (het Beierse huis), de Kabeljauwen als voorstanders van Holland als onderdeel van Bourgondië. Uiteindelijk hebben de Kabeljauwen het gewonnen.

Interne links

De Wieringer muntslag      Stadsrechten voor Wieringen

© Pagowirense.nl 1997-2003
naar begin van pagina
Kixtart.nl ||| start / English | geschiedenis | legendes | oude foto's | dorpen | volkslied | links | zoeken